Συνέντευξη με το συνθέτη Μιχάλη Αρχοντίδη

---

  Βραβευμένος συνθέτης, ενορχηστρωτής, διευθυντής ορχήστρας και δάσκαλος. Παράλληλα έχει γράψει τραγούδια που έχουν διακριθεί σε διεθνή Φεστιβάλ, έχει διευθύνει μιούζικαλ και έχει συνθέσει μουσική για παιδικές παραστάσεις. Όλα αυτά συνθέτουν μία προσωπικότητα μοναδική και ιδιαίτερη. 
   Ο Μιχάλης Αρχοντίδης μας μιλάει για τη ζωή και το έργο του και μας διηγείται κομμάτια της δικής του ιστορίας από εποχές που φαντάζουν μακρινές αλλά συνάμα ηχούν τόσο κοντά μας.

  Ο Μιχάλης Αρχοντίδης έχει διατελέσει διευθυντής και ενορχηστρωτής της Ορχήστρας  Ποικίλης Μουσικής της Ε.Ρ.Τ. (1971), έχει βραβευτεί από τη «Στέγη καλών τεχνών και γραμμάτων» και το Υπουργείο Πολιτισμού, για το κουαρτέτο εγχόρδων «Άρχω» (1987) και έργα του έχουν παιχτεί σε Α΄ εκτέλεση από τους σολίστ της Κρατικής Ορχήστρας στο τρίτο πρόγραμμα στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, παραγγελία Ο.Μ.Μ.Α. και στο εξωτερικό.

 Είναι μέλος της «Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών», του «Πανελληνίου Μουσικού Συλλόγου», της  «Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων – Συνθετών» και της «Καλλιτεχνικής Εστίας Συνθετών». 
Παράλληλα έχει σημειώσει επιτυχίες στο ελαφρό τραγούδι και έχει λάβει μέρος στα φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, Κέρκυρας και Μάλτας (με Α΄ Βραβείο σύνθεσης το 1976). Η δισκογραφική του εργασία ανέρχεται σε 20 δίσκους L.P, ενώ έχει γράψει μουσική για τηλεοπτικά και κινηματογραφικά έργα και επιθεωρήσεις. Ιδιαίτερη υπήρξε η προσφορά του στο παιδικό θέατρο γράφοντας μουσική για τις παραστάσεις στο θέατρο «Ακάδημος» για περισσότερα από 25 χρόνια. Σαν δάσκαλος έχει συνεργαστεί με τα μεγαλύτερα ωδεία της Αθήνας και σε πολλά από αυτά υπήρξε καλλιτεχνικός διευθυντής.
  Στο Artic.gr μας εμπιστεύεται τις σκέψεις του και μας μιλάει για την εμπειρία που έχει αποκομίσει όλα αυτά τα χρόνια.

  -  Κύριε Αρχοντίδη, έχετε καταγωγή από την Κερασούντα του Πόντου αλλά γεννηθήκατε και μεγαλώσατε στην Πάτρα. Τι ρόλο έπαιξε το στενό σας περιβάλλον στην ενασχόλησή σας με τη μουσική και σε ποια ηλικία καταλάβατε ότι η ιδιότητα του μουσικού θα σας συντρόφευε σε όλη σας τι ζωή;

 - Ο πατέρας μου ήταν αυτός που έφερε το πιάνο στο σπίτι.  Ήταν ένα πιάνο με ουρά. Αν και δεν ήταν μουσικός του άρεσε να ψάχνει με το αυτί σκοπούς στο πιάνο. Το σπίτι μας στην Πάτρα ήταν πολύ μικρό, να φανταστείς ότι κοιμόμασταν 7 άτομα σε δύο δωμάτια δύο επί τρία και στο ένα από αυτά βάλαμε το πιάνο. Όπως καταλαβαίνεις, κάποιοι, αναγκαστικά κοιμόντουσαν κάτω από αυτό και άλλοι πάνω σ´ αυτό! Μερικές φορές ο μεγάλος μου αδελφός μελετούσε και εμείς προσπαθούσαμε να κοιμηθούμε. Αυτός ήταν και το πρότυπό μου όσο αφορά τη μουσική και έτσι ξεκίνησα να μελετάω και εγώ στα κρυφά. Ο πατέρας μου πρώτη φορά με άκουσε σε μία συναυλία που έπαιξα ως μαθητής του ωδείου στην αίθουσα «Παρνασσός». Το 1957 ξεκίνησα τα μαθήματα πιάνου σε ηλικία 15 χρονών και επειδή υπήρχε οικονομική στενότητα, δούλευα σε ένα εμπορικό κατάστημα προκειμένου να πληρώνω το ωδείο. Μελετούσα 10-12 ώρες την ημέρα και έτσι το 1961 έδωσα προκριματικές για πτυχίο. Στη συνέχεια, όταν ήρθα στην Αθήνα, το 1965, παράλληλα με το ωδείο, δούλευα σε νυχτερινά κέντρα διασκέδασης και το 1966, με προτροπή του Γιώργου Οικονομίδη, ο οποίος παρουσίαζε την ραδιοφωνική εκπομπή «Χαρούμενα ταλέντα», αντικαθιστούσα πολλές φορές τον Μίμη Πλέσσα όταν αυτός έλειπε. Οφείλω πολλά στον Οικονομίδη γιατί ήταν ο άνθρωπος που με βοήθησε να μπω σε αυτόν το χώρο. 

 - Είστε καταξιωμένος συνθέτης στο χώρο της σύγχρονης λόγιας μουσικής, έχετε βραβευτεί από τη Μελίνα Μερκούρη, υπουργό πολιτισμού τότε, για το έργο σας «Άρχω» (1987) και έργα σας έχουν παιχτεί στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Θεωρείτε ότι η ενασχόλησή σας με τη νύχτα ήταν λάθος και ίσως σας έβλαψε;

 - Το αντίθετο, εκτός από το βιοποριστικό κομμάτι, που ήταν και ο λόγος που ξεκίνησα να δουλεύω, πιστεύω πως το θέατρο και η νύχτα με δυνάμωσε σαν άνθρωπο και σαν μουσικό. Η ανάγκη να καταπιαστώ με πολλά διαφορετικά είδη όπως το μιούζικαλ, η επιθεώρηση, το ελαφρό τραγούδι και η ενορχήστρωση για τόσα πολλά διαφορετικά μουσικά σύνολα άνοιξε τους ορίζοντές μου σε πολλά επίπεδα. Θεωρώ τον εαυτό μου αυτοδημιούργητο αλλά, και εν μέρη, αυτοδίδαχτο γιατί, λόγω της δουλειάς, ψάχτηκα και ανακάλυψα μόνος μου πάρα πολλά και διαφορετικά μεταξύ τους είδη. Από τη δημοτική μουσική μέχρι τη τζαζ και από το ελαφρολαϊκό μέχρι την ατονική μουσική. Ήρθα σε επαφή με όλους τους παραδοσιακούς τρόπους και τους λαϊκούς δρόμους (κλίμακες), συνεργάστηκα με τα μεγαλύτερα ονόματα του θεάτρου και του τραγουδιού και κάποια στιγμή όλη αυτή η εμπειρία μετουσιώθηκε σε γνώση, πράγμα που με βοήθησε με τη σειρά του στη σύνθεση αλλά και στη διδασκαλία. Ο τρόπος που αντιλαμβάνομαι τα πράγματα είναι πολύ πιο σφαιρικός και η κάθε μελωδία που περνάει από το μυαλό μου εναρμονίζεται, πλέον, με άπειρους συνδυασμούς και αποκτά πολλαπλές δυνατότητες.

 - Είστε σπουδαίος δάσκαλος με πολλούς μαθητές να έχουν αποφοιτήσει από εσάς. Είχατε, όμως, και πολύ σπουδαίους δασκάλους. Πόση σημασία έχει ένας καλός δάσκαλος και μέχρι ποιο σημείο μπορεί να βοηθήσει το μαθητή; Συμφωνείτε με τη γενικότερη αίσθηση ότι κάποιοι δάσκαλοι δε δίνουν το 100% των γνώσεων και της εμπειρίας τους στους μαθητές τους;

 - Ο δάσκαλος πρέπει να αναγνωρίσει και να αγαπήσει το όποιο ταλέντο του μαθητή.  Ο σωστός δάσκαλος πρέπει να κατευθύνει το μαθητή του ανάλογα με την κλίση και τις δυνατότητές του. Όσο περισσότερο ταλέντο έχει ο μαθητής τόσο περισσότερο πρέπει να προσφέρει ο δάσκαλος. Είναι αλήθεια ότι ορισμένοι δάσκαλοι δε προσφέρουν το 100% στους μαθητές τους. Αυτό συμβαίνει πολύ απλά γιατί είτε τους βλέπουν σαν πελάτες ή στην περίπτωση που είναι χαρισματικοί, φοβούνται την εξέλιξή τους. Ο δάσκαλος πρέπει να πιστεύει και όχι να ζηλεύει το μαθητή.

 - Αν υπήρχε η δυνατότητα επιλογής για ένα μόνο δρόμο, της «λόγιας» ή της «ελαφριάς» μουσικής, ποιον θα επιλέγατε;

 - Με ελκύει οτιδήποτε ελεύθερο, χωρίς τονικούς περιορισμούς και φόρμες. Μου αρέσει να πειραματίζομαι πάνω σε ελεύθερα ακούσματα και αυτήν τη δυνατότητα μου τη δίνει μόνο η σύγχρονη μουσική ή αν θέλεις η ατονική μουσική. 

 - Πόση σημασία είχε για εσάς η βράβευσή σας από το ελληνικό κράτος; Πιστεύετε ότι έχουν πολλοί Έλληνες συνθέτες τη δυνατότητα να ακουστεί και να αναγνωριστεί το έργο τους;

 - Σαφώς και ήταν ικανοποίηση για μένα η βράβευσή μου από το Υπουργείο Πολιτισμού, αλλά μεγαλύτερη σημασία είχε και έχει η αναγνώριση από τους συναδέλφους και τον κόσμο. Αυτό νομίζω, εν τέλει, ότι έχει μεγαλύτερη αξία γιατί βραβεία δίνονται πολλά και αρκετές φορές σε άτομα που δεν το αξίζουν.
Όπως ισχύει σε όλους τους τομείς της δημόσιας διοίκησης, τα υψηλόβαθμα στελέχη που κατέχουν τις αρμόδιες θέσεις για να κρίνουν ποιων συνθετών τα έργα θα παιχτούν από τις ορχήστρες και ποιοι θα βραβευτούν, υπακούουν στις εντολές του κρατικού μηχανισμού που τους τοποθέτησε στην καρέκλα τους, αφού, όπως μου αρέσει να λέω χαρακτηριστικά, «υπογείως έχουν εισέλθει από το φεγγίτη». Έτσι τα χέρια τους είναι δεμένα και οι αποφάσεις που μπορούν να πάρουν σπάνια είναι ελεύθερες και εκούσιες, περισσότερο δε, αναλώνονται στις «υποχρεώσεις» τους απέναντι στους «εντολοδόχους» τους.     Προσωπικά, παρόλο που είμαι στη σύνταξη, ακόμα αγωνίζομαι για να παιχτούν και να ακουστούν τα έργα μου, αλλά περισσότερες πόρτες μου φαίνεται πως ανοίγουν από το facebook παρά από αυτούς που έχουν τα πόστα.

 - Όταν ξεκινάτε ένα καινούργιο έργο τι σκέφτεστε; Προτιμάτε να γράφετε κατά παραγγελία ή σας είναι πιο εύκολο όταν επιλέγετε εσείς ο ίδιος το θέμα σας;

 - Όταν ξεκινάω ένα καινούργιο έργο πάντα αισθάνομαι δέος. Όταν κοιτάω τη λευκή σελίδα μου φαίνεται πολύ δύσκολο πώς θα καταφέρω να φτιάξω την πρώτη φράση, που είναι και ο πυρήνας του έργου. Από τη στιγμή που έχω κατασκευάσει το πρώτο μοτίβο θεωρώ το έργο τελειωμένο. Με την επεξεργασία το ένα θέμα γεννάει το άλλο και το έργο ολοκληρώνεται γρήγορα. 
Προτιμώ να επιλέγω εγώ το θέμα του έργου μου και να έχω όσο χρόνο χρειάζομαι, παρόλα αυτά, μου αρέσει να γράφω κατά παραγγελία γιατί έτσι δοκιμάζω τον εαυτό μου. Είναι ένα στοίχημα που το κερδίζω γιατί πάντα προσπαθώ και κάνω ότι καλύτερο μπορώ. Στο τέλος μου αρέσουν τα έργα μου και τα θεωρώ παιδιά μου.

- Από που αντλείτε τα θέματά σας και πότε θεωρείτε ότι ένα έργο έχει πετύχει το στόχο του;

- Κάποιες φορές επηρεάζομαι από την προσωπική μου ζωή και γράφω ανάλογα. Πολλές φορές, όμως, σηκώνομαι μέσα στη νύχτα και σημειώνω ένα θέμα που γυρνάει στο μυαλό μου. Την άλλη μέρα αρχίζω την επεξεργασία. Αν δεν το σημειώσω εκείνη την ώρα το πρωί δε θα το θυμάμαι. Μου αρέσει πάντως να καταπιάνομαι με διάφορα είδη γι᾽αυτό και έχω γράψει για όλα τα είδη μουσικής. Το καθένα απ᾽αυτά απευθύνεται στο συγκεκριμένο κοινό που θα το κατανοήσει και θα το αγαπήσει. Δεν μπορεί ένα αυτί που δεν είναι εξασκημένο να αγαπήσει ένα ατονικό έργο, όπως δεν μπορούν και οι περισσότερο μυημένοι να αποδεχτούν ένα λαϊκό τραγούδι. Εμένα όμως μου αρέσει να γράφω για όλα τα είδη της μουσικής.

- Πέρα από όλες τις προηγούμενες ιδιότητες που αναφέραμε πιο πάνω, γνωρίζω πολύ καλά ότι είστε ένας αφοσιωμένος παππούς! Τι θα συμβουλεύατε τα εγγόνια σας για το μέλλον;

 - Υπομονή, μελέτη και να μην επηρεαστούν από ένα παππού που τον λένε Αρχοντίδη γιατί αυτά μπορεί να καταφέρουν πολλά περισσότερα πράγματα στο χώρο της μουσικής.  




                                                                                                                                                               Πηγή: Artic.gr
                                                                                                                                                               Ρενέ Νικολάου
                                                                                                                                                              Μουσική/Συνεντεύξεις