Lyre ‘n’ Rhapsody – Συνάντηση με τις Μούσες εφ’ όλης της ύλης

Rene Nikolaou

Όταν άκουσα για πρώτη φορά το «Γιατί πουλί δεν κελαηδείς» ένιωσα να συντονίζομαι με μία αρχέγονη δύναμη, αυτή του «όλα όσα είναι» που απλά υπάρχει, ήταν, είναι και θα είναι εκεί, όσο εμείς- περαστικοί- περνάμε από πάνω της σαν ρυάκι.
Οι Lyre ‘n’ Rhapsody εμπνέονται από τον μαγικό κόσμο της Κίρκης, του Έρωτα και της Ζωής. Στη μουσική τους παντρεύουν τον βαθύ και πλούσιο ήχο του νταουλιού με τον απαλό και ζεστό ήχο της αρχαιοελληνικής λύρας, δημιουργώντας «Ζυγιά» που σημαίνει ζευγάρι. Το ιδιαίτερο αυτό «ζευγάρωμα» θα παρουσιάσουν την Τετάρτη 10 Ιουνίου, στον κήπο του Μουσείου Ελληνικών Λαϊκών Οργάνων, ερμηνεύοντας μελοποιημένη Λυρική Ποίηση, παραδοσιακά τραγούδια και πρωτότυπες συνθέσεις. Οι φωνές πλέκονται με τον ήχο των χορδών και των τυμπάνων σε ένα άχρονο πεδίο.
Στο artic.gr έχουμε τη χαρά να γνωρίσουμε τους Lyre ‘n’ Rhapsody και να μας μιλήσουν για τον εαυτό τους και τη θέση τους στο συγκρότημα.
Νenad – Lyre ‘n’ Rhapsody Είσαι ο παραγωγός των Lyre ‘n’ Rhapsody, ο άνθρωπος που ονειρεύτηκε και πίστεψε σε ένα δύσκολο εγχείρημα, αυτό της αναβίωσης της ελληνικής μουσικής ξεκινώντας από πολύ παλιά, ακόμα, από την εποχή του Σεικίλου το 200π.χ. και προχωρώντας αργά στο χρόνο, συλλέγοντας σπαράγματα από την παραδοσιακή μας μουσική. Όλα αυτά αναδεικνύονται με ένα σύγχρονο τρόπο και φτάνουν στα αυτιά μας πιο φρέσκα από ποτέ. Πώς το καταφέρνετε αυτό και ποιο ήταν καταρχήν το έναυσμα για να προχωρήσεις σε αυτή σου την ιδέα;
Η ιδέα του μουσικού σχήματος Lyre ‘n’ Rhapsody γεννήθηκε στο στούντιο A’ της Σχολής ηχοληψίας της SAE, κατά τη διάρκεια μιας πειραματικής ηχογράφησης, που οργανώθηκε από την Αλίκη και τον Δημήτρη Ψύχα,  έναν φίλο και ηχοθεραπευτή. Εκείνο το διάστημα ήμουν φοιτητής στο τμήμα Μουσικής Παραγωγής και Ηχοληψίας στην σχολή SAE και ο Δημήτρης ήταν βοηθός αυτής της ηχογράφησης. Η Αλίκη, η Αρετή και η Αθηνά δεν είχαν ξαναπαίξει και οι τρεις μαζί, και εκείνη την ημέρα ηχογραφήθηκε το «Γιατί πουλί δεν κελαηδείς». Μου άρεσε η μουσική που άκουγα και έμοιαζε σαν να παίζουν περισσότερο από τρεις μουσικοί στο στούντιο. Θυμάμαι πως τότε δεν σκεφτόμουν την αισθητική της μουσικής. Το μόνο που έβλεπα ήταν τρεις ταλαντούχες και δημιουργικές καλλιτέχνιδες. Λίγο πιο μετά προσέγγισα την Αλίκη και της πρότεινα να συνεργαστούμε και εκείνη είχε την ιδέα να εξερευνήσουμε αρχαία τραγούδια, τα οποία σαν άκουσμα μου φάνηκαν πολύ φυσικά, καθώς η Λύρα που παίζει, προέρχεται από εκείνη την εποχή. Κάπως έτσι έγινε η σύλληψη της ιδέας ενός αρχαίου μουσικού συνόλου σε μια σύγχρονη εποχή.

Μίλησέ μας για τις δουλειές που έχετε κάνει μέχρι τώρα. Έχετε ήδη ηχογραφήσει δύο cd. Πώς ήταν αυτή η διαδρομή και τι σχεδιάζετε για το μέλλον;
Με τα κορίτσια έχουμε αναπτύξει μια πολύ ενδιαφέρουσα επικοινωνία στις ηχογραφήσεις μας. Δεν μιλάμε ιδιαίτερα για τη μουσική αυτή καθεαυτή, αντιθέτως προτιμάμε να ορίζουμε έναν νοητικό τόπο για το κάθε ένα από τα τραγούδια μας και να δημιουργούμε μουσική που θα σε ταξιδέψει σε αυτό τον τόπο. Όπως με το κομμάτι «Χορός των Μουσών», για το οποίο είχαμε μια εικόνα Μουσών να χορεύουν γύρω από τη φωτιά περιστοιχισμένες από δέντρα. «Το Καλό νερό» επίσης το φανταζόμασταν κάπου ψηλά στα βουνά, ενώ κάποια άλλα τραγούδια σε ταξιδεύουν ακόμα πιο μακριά, σε έναν πιο φαντασιακό κόσμο, όπου κυριαρχεί η μαγεία, όπως με το τραγούδι «Κίρκη» ή όπως με το «Σειρήνες» που σε ταξιδεύει στον υποβρύχιο κόσμο! Πιστεύω πως αυτή η προσέγγιση δίνει νέα διάσταση και δυναμική στη μουσική μας, η οποία σε συνδυασμό με την λιτότητα των ήχων κάνει τα τραγούδια μας να ακούγονται τόσο καινούρια σαν ήχος, σήμερα.
Το μουσικό σύνολο Lyre ‘n’ Rhapsody μέχρι στιγμής ήταν ένα υπέροχο ταξίδι, στη διάρκεια του οποίου ξανα-ανακαλύψαμε το τραγούδι μέσα από το πέρασμα της ιστορίας και ταυτόχρονα μάθαμε περισσότερα σχετικά με το πώς να βρίσκουμε δημιουργικούς «τόπους» μέσα μας και με το πώς να υποστηρίζουμε άλλους καλλιτέχνες να ανακαλύπτουν αυτούς τους «τόπους». Πιστεύω πως σίγουρα βελτιωνόμαστε ως προς την ατμόσφαιρα των ηχογραφήσεών μας, στη διάρκεια των οποίων έχουμε καλή επικοινωνία και γόνιμη ελευθερία και μέχρι στιγμής ο πιο ενδεικτικός απότοκος της διαδικασίας παραγωγής της μουσικής μας είναι ο τελευταίος μας δίσκος με τίτλο «Κίρκη», όπου παρουσιάζουμε τις ιδέες μας και τη μουσική που όλοι μαζί δημιουργούμε και που είναι αντιπροσωπευτική για το συγκρότημα Lyre ‘n’ Rhapsody.

---

Αλίκη – Lyre ‘n’ Rhapsody Είσαι από τα βασικά στελέχη του συγκροτήματος αφού πέρα από τη λύρα, που είναι ένα από τα δύο βασικά όργανά σας, επιμελείσαι και τη σύνθεση των περισσότερων τραγουδιών που ερμηνεύετε. Από ποιο όργανο ξεκίνησες τη μουσική σου πορεία και ποια ήταν τα ερεθίσματα που πιστεύεις ότι σε οδήγησαν και σε καθοδηγούν σε αυτό το μουσικό μονοπάτι;
Ξεκίνησα από παιδί με την κλασική μουσική και το πιάνο, την δυτική αντίστιξη και αρμονία. Άκουγα κλασική και τζαζ με πάθος στην εφηβεία, και ύστερα άκουγα με πάθος Έθνικ δίσκους της World Music.
Η Λύρα ήρθε στη ζωή μου, τυχαία. Ήμουν σε ένα σχήμα, όπου έπαιζα πλήκτρα και τραγουδούσα, σε συνδυασμό με ηλεκτρική κιθάρα και αφρικάνικα κρουστά. Σε κάποια πρόβα ο Δημήτρης Αγγέλου, που εργαζόταν ως βοηθός στο εργαστήρι του Νικόλα Μπρα, έφερε μια λυρίτσα και μου τη δάνεισε για λίγες μέρες. Για τρία βράδια δεν μπόρεσα να κοιμηθώ…Έπαιζα, κούρδιζα, εξερευνούσα….Μαγεύτηκα από το όργανο.
Η αρχική μαγεία, εξελισσόταν σε πάθος χωρίς σκοπό ή σκέψη προς τα πού θα οδηγήσει αυτό. Σιγά-σιγά άρχισα να καταλαβαίνω την «πολύπλοκη απλότητα» του οργάνου και τις απίστευτες δυνατότητες που έχει. Δεν του φαίνεται με την πρώτη ματιά, αλλά μπορεί να διεισδύσει σε διάφορα μουσικά είδη.
Οι συνεργασίες σύντομα άρχισαν και η Λύρα συνήχησε με Ινδικό φλάουτο, Σιτάρ, Κρητική λύρα, Ούτι, Ποντιακή λύρα, Μπάσο, Dub, Σαξόφωνο, Πολίτικη λύρα, κρουστά κάθε είδους. Άρχισε να μου δημιουργείται ανάγκη να μάθω για τη Βυζαντινή μας μουσική, και ξεκίνησα μαθήματα, καταλαβαίνοντας ότι το Ελληνικό «χρώμα» φυλάσσεται εκεί και στα παραδοσιακά μας τραγούδια.
Αυτά είναι τα βασικά ερεθίσματα που με καθοδήγησαν, και κάθε φορά ανάλογα με τον συμπαίκτη καινούρια δημιουργούνται.
Πάνω σε ποια κριτήρια βασίζεσαι για να προχωρήσεις στη σύνθεση ενός τραγουδιού και στη συνέχεια, ποια είναι τα στοιχεία που σε βοηθούν στην επιλογή των οργάνων, πέρα από το βασικό σχήμα που είναι η λύρα και το νταούλι.
Επιπλέον, από που αντλείτε τους στίχους των τραγουδιών;
Το πρώτο και σημαντικότερο στοιχείο, εφόσον το κομμάτι έχει στίχους, είναι οι ίδιοι οι στίχοι. Αντλώ στίχους από την αρχαιοελληνική γραμματεία, είναι γεμάτη διαμάντια!
Κοιτάω τον ρυθμό, τα μακρά και τα βραχέα, και αφού καταλάβω τη δομή και το νόημα, ξεχνάω την ανάλυση που έκανα. Αρχίζω να παίζω Λύρα, επαναλαμβάνοντας τους στίχους, μέχρι να έρθει κάτι που να ταιριάζει στα αυτιά μου ως μελωδία. Όταν είναι μόνο οργανικό, παίζω, παίζω, παίζω….μέχρι να κάτσει κάτι που μου αρέσει.
Αν είναι διασκευή σε παραδοσιακό μας τραγούδι, ξεκινάω με την μελωδία ακριβώς ως έχει, και κοιτάω τί μπορώ να κάνω με τη Λύρα, που να προσθέτει μια προσωπική πινελιά στο τραγούδι.
Το βασικό σχήμα είναι η Λύρα, το Νταούλι και οι φωνές. Ελπίζω το επόμενο CD μας να έχει προσκεκλημένους στις ηχογραφήσεις Βιολοντσέλλο, Σαξόφωνο, Πολίτικη λύρα και άλλους μουσικούς.  Εξαρτάται από τα χρήματα που θα μπορούμε να διαθέσουμε, γιατί όπως, ίσως, ξέρετε, αυτοχρηματοδοτούμε τη δουλειά μας.
Το θέμα είναι ότι η Λύρα, ναι μεν προέρχεται από την αρχαιότητα, είναι όμως τόσο σύγχρονη όσο και οι μουσικοί που αποφασίζουν να παίξουν. Το αρχαιομουσικολογικό κομμάτι αφορά τους ειδικούς. Δεν είμαι ειδική, και χρησιμοποιώ την Λύρα ως σύγχρονο όργανο. Της αξίζει να μην αντιμετωπίζεται ως μουσειακό έκθεμα. Αφού ηχεί τώρα!!!
​

---

Αρετή – Lyre ‘n’ RhapsodyΠώς ξεκινάει κανείς να παίζει νταούλι. Πόσο δύσκολο είναι και από πού αντλείς τα ρυθμικά σου μοτίβα; Κάνεις κάποια έρευνα πάνω στο κάθε τραγούδι ή αφήνεις το ένστικτό σου να σε οδηγήσει στoυς δρόμους της παράδοσης και της ιστορίας μας;
Η αλήθεια είναι ότι έχουν ‘’πέσει’’ στα χέρια μου αρκετά κρουστά όργανα με τα οποία κατά καιρούς παθιάστηκα κι εμπνεύστηκα αλλά η σχέση μου με το νταούλι έχει κρατήσει  κι έχει εξελιχθεί με έναν ιδιαίτερο τρόπο αφού τα τελευταία χρόνια δεν χρησιμοποιώ τα παραδοσιακά νταουλόξυλα (κόπανος, βίτσα) αλλά μόνο χέρια σε άμεση επαφή με το δέρμα. Αυτό βέβαια αλλάζει  εντελώς τον  ήχο που περιμένεις να ακούσεις από ένα νταούλι και από δυνατός και οξύς μετατρέπεται σε  βαθύς και πιο αέρινος με ποικιλία ηχοχρωμάτων αλλά και όσο χρειάζεται στακάτος. Αυτός είναι και ο λόγος που ταίριαξε  πολύ καλά με την αρχαία λύρα. Ο συγκεκριμένος τρόπος παιξίματος μου δίνει την δυνατότητα να αναμείξω παραδοσιακούς ρυθμούς με τεχνικές και ρυθμικά μοτίβα που έχουν τις ρίζες τους στην Αφρική κάτι που μ’ ενδιαφέρει ιδιαίτερα.
Στις ηχογραφήσεις μας χρησιμοποιώ σε ορισμένα κομμάτια και το αγαπημένο μου udu (στάμνα), συμπληρωματικά με το νταούλι όταν μου λείπουν οι πιο ψηλές συχνότητες ή όταν θέλω να δώσω μεγαλύτερη πλαστικότητα στον ρυθμό. Αυτό συνεπάγεται ότι πάντα υπάρχει ένα ψάξιμο πριν ‘’κάτσει’’ το τελικό ρυθμικό του κάθε κομματιού αλλά έχει λειτουργήσει εκ των προτέρων το ένστικτο, η φαντασία, το συναίσθημα, η προσωπική αισθητική. Δεν βρίσκω κάποια δυσκολία σ΄ αυτό, ίσα-ίσα, μόνο χαρά!
Διαπιστώνω ότι στον 2ο cd σας έχετε δώσει η κάθε μια σας το συνθετικό της στίγμα. Πως εκφράζεσαι μέσα απ΄ αυτό; Ακριβώς αυτός είναι ο στόχος, η προσωπική καλλιτεχνική έκφραση μέσα από την δημιουργική συνεργασία και η δυνατότητα για εξέλιξη του σχήματός μας που δίνουν οι ιδιαίτερες δεξιότητες των μελών του. Έτσι ήρθε ‘’Το Καλό νερό’’ , ένα δικό μου ποίημα με πεντατονικό πολυφωνικό άκουσμα που αγαπώ ιδιαίτερα αλλά και μπλουζ διάθεση από την λύρα της Αλίκης και η ‘’Κίρκη’’ απόδοση της ιστορίας με αφήγηση και πολυρυθμία.

Αθηνά – Lyre ‘n’ Rhapsody Ξεκίνησες σε ηλικία 28 χρονών να τραγουδάς. Με τι ασχολιόσουν πριν, μπορούσες να φανταστείς ποτέ τους δρόμους που θα σου άνοιγαν οι δυνατότητες της φωνής σου;
Η αλήθεια είναι ότι ξεκίνησα να τραγουδάω ερασιτεχνικά σε ηλικία 20 χρονών σε ένα μουσικό σχήμα που ερμήνευε νέες συνθέσεις βασισμένες πάνω σε παραδοσιακές φόρμες. Ήταν η περίοδος που παρακολουθούσα μαθήματα στη χορωδία της Δόμνας Σαμίου στο Μουσείο Λαϊκών Οργάνων και είχα ξεκινήσει μαθήματα φωνητικής. Τότε όλο αυτό δεν ήξερα που θα με οδηγήσει, ούτε πίστευα ότι θα μπορούσα να ασχοληθώ επαγγελματικά με το τραγούδι. Το τραγούδι λειτουργούσε περισσότερο σαν μια διέξοδος της καθημερινής μου ζωής. Ήταν μια περίοδος πειραματισμού και αυτοανακάλυψης και όχι μια προετοιμασία για τον επαγγελματικό στίβο της μουσικής. Μετά από ένα χρόνο έφυγα για σπουδές στην Αγγλία. Σπούδασα Ειδική Αγωγή, επέστρεψα στην Ελλάδα, βρήκα δουλειά στο αντικείμενο των σπουδών μου και ρίχτηκα με πάθος στην διδασκαλία των παιδιών με μαθησιακές ιδιαιτερότητες, προσπαθώντας να πείσω τον εαυτό μου ότι δεν θα ασχοληθώ με το τραγούδι, αλλά… κάτι με έτρωγε. Είπα, θα αρχίσω πάλι τα μαθήματα φωνητικής, έτσι για να δώσω μια διέξοδο στις καλλιτεχνικές μου ανησυχίες κι όχι γιατί πίστευα στην φωνή μου, αλλά ούτε αυτό ήταν αρκετό για να βρω τις ισορροπίες που έψαχνα.
Τότε, εκεί γύρω στα 28 μου, εντάχθηκα ξανά σε ένα καινούριο μουσικό σχήμα κι εκεί κατάλαβα ότι το τραγούδι ήταν ένας μεγάλος σταθμός στην ζωή μου, που δεν είχε νόημα να συνεχίσω να αγνοώ. Συνειδητοποίησα ότι το τραγούδι ήταν το μέσο για να φέρω στο φως όλο το κρυμμένο δυναμικό μου (όχι μόνο σε επίπεδο φωνής, αλλά κυρίως σε επίπεδο προσωπικότητας) και αυτό από μόνο του ήταν πολύ σοβαρός λόγος για να ασχοληθώ πιο σοβαρά με αυτό το μέσο.
Στο δεύτερο cd των Lyre ‘n’ Rhapsody υπάρχουν δύο τραγούδια που έχεις γράψει εσύ τους στίχους και τη μουσική. Μίλησέ μας λίγο για αυτήν την εμπειρία. Τι ήταν αυτό που σε παρακίνησε να το κάνεις;
Ήταν το καλοκαίρι του 2013 όταν μας ζήτησε η Αλίκη από τις Lyre ‘n’ Rhapsody να καταθέσουμε τις δικές μας προτάσεις – είτε επρόκειτο για αυτούσια τραγούδια, είτε επρόκειτο για μελοποίηση πάνω σε ήδη υπάρχοντες στίχους – που θα τις εντάσσαμε μετά στην δεύτερη δισκογραφική μας δουλειά με τίτλο «Κίρκη». Ένα τέτοιο εγχείρημα ήταν για μένα αδιανόητο μέχρι τότε. Είχα πιστέψει ότι δεν είμαι φτιαγμένη για κάτι τέτοιο και το είχα βγάλει από το μυαλό μου εντελώς σαν διαδικασία. Ωστόσο, μόνο και μόνο επειδή μου ζητήθηκε, άρχισα να το δουλεύω μέσα μου και με έκπληξη συνειδητοποίησα ότι οι δύο απόπειρές μου (μία μελοποίηση πάνω σε στίχους αρχαιοελληνικούς «ο Θρήνος του Σιμωνίδη» και ένα τραγούδι σε στίχους και μουσική δικούς μου «Μέλι και Φωτιά») δέχτηκαν πολύ καλής υποδοχής από τα κορίτσια στο συγκρότημα και αργότερα από το κοινό. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι δεν είμαι γεννημένη για να γράφω τραγούδια, όμως χαίρομαι που για μια ακόμη φορά το τραγούδι στάθηκε αφορμή να φέρω στο φως υλικό από το κρυμμένο δυναμικό μέσα μου.
Nenad – Lyre ‘n’ RhapsodyΣτις 10 Ιουνίου έχετε προγραμματισμένη συναυλία στο «ΠΕΡΑΝ». Τι θα μας παρουσιάσετε σε αυτό το πρόγραμμα οι Lyre ‘n’ Rhapsody;
Θα σας παρουσιάσουμε «τα τραγούδια της Κίρκης», δηλαδή μελωδίες που εμάς πρώτα μαγεύουν και μεταμορφώνουν.  Είναι τραγούδια που έχουμε συνθέσει, ή διασκευάσει από την παράδοσή μας και κάποια από τα αρχαία σωζόμενα. Τα περισσότερα συμπεριλαμβάνονται στα δύο μας CD. Θα παίξουμε και κάποια που δεν έχουμε ηχογραφήσει ακόμα. Όλα όσα θα ακουστούν είναι διαλεγμένα για τις φωνές μας και στέκουν ολοκληρωμένα με τη συνοδεία λύρας και νταουλιού. Εκφράζουμε αυτό που μας συγκινεί και ελπίζουμε η συγκίνηση αυτή να αγγίζει το ακροατήριο.

---

Ρενέ Νικολάου

Αrtic.gr
09/06/2015